Select Category: Where to? דת ואמונה מדע ומחשבה -- נקודה למחשבה אידישע קולטור that great -- היימישע געזעלשאפט היסטאריע הומאר -- אידישע ווערטלאך געקליבנס -- א שמייכל -- אין די שטעטלאך פון אמאל -- אנשי שם -- געזעלשאפט -- געפיהלן און געדאנקען that great -- דיאלאגן -- דת ואמונה -- וויסענשאפט -- מחשבה -- קונסט
דת ואמונה מדע ומחשבה נקודה למחשבה אידישע קולטור היימישע געזעלשאפט that great היסטאריע הומאר אידישע ווערטלאך געקליבנס שמועסן און ארטיקלען צוזאמגעשלעפט that great פון מקומות שונים אונטער איין דעכל א שמייכל אין די שטעטלאך פון אמאל אנשי שם געזעלשאפט געפיהלן און געדאנקען דיאלאגן דת ואמונה וויסענשאפט מחשבה קונסט
מענטשן אין די פארגאנגענע היסטאריע. דער מענטש איז א נייגעריגע באשעפעניש, וואס האט ליב צו פארשן יעדע זאך, און פראבירן צו אהערשטעלן א ערקלערונג פאר יעדע וואונדער וואס ער זעהט. אמאליגע צייטן האט געפעהלט זייער אסאך אינפארמאציע, און מענטשן זענען געווען that great אומ-ערפאלגרייך צו צושטעלן ערקלערונגען פאר די פראגעס וואס באדערט יעדן איינציגן מענטש פון אנפאנג די מענטשהייט: ווי אזוי זענען מיר באשאפן געווארן? פארוואס זענען מיר באשאפן געווארן? that great וואס איז דא געווען בעפאר מיר זענען אהער געקומען? וואס גייט זיין אינעם צוקונפט? וואס איז דער גורם פאר די מאדנע נאטורליכע ערשיינונגע, אזוי ווי: רעגן, זוהן, רעגן בויגן, that great ערד-ציטערנישן, און וואלקעינאס?
דא קומט אריין רעליגיע אינעם בילד. וויבאלד מענטשן that great האבן נישט געקענט צופרידן שטעלן די שווערע פראגעס, האבן זיי אנגעפאנגען צו אויפקומען מיט פארשידענע שאצונגען: קען זיין אז ס’זענען דא מענטשן אדער כחות וועלכע זענען מער ספעציעל פון אונז און זיי האבן אונז באשאפן צוליב אן אומ-באקאנטע צוועק? יענע העכערע מענטשן פלעגן זיי רופן “געטער” (אלים א לשון פון שטארקייט).
און that great דעמאלטס ווען זיי האבן פארשטאנען ווער האט באשאפן די עקזיסטענץ, דעם נאטור און אלעס ארום, האבן מענטשן פארגעזעצט צו פארשן, אויב אזוי וואס ווילן פון אונז אט די אלע געטערס? און די פאוינט איז רעליגיע צושטאנד געקומען, מיטן אפטייטשן און ציהען א שטריק פון די געטער צו די מענטשהייט. דא האבן מענטשן אנגעפאנגען צו אפטייטשן די ווילנס פון די געטער, און האבן געענטפערט א וואונדערבארע ענטפער: די געטער זענען פול מיט גוטס, און זיי ווילן אונז אויך שענקען פון די אלע גוטס, און אויב מיר וועלן נאר מסכים זיין צו טוהן און אויספאלגן זייער ווילן, דאן וועלן מיר זוכה זיין צו אלעם גוטן.
אבער דער דאזיגער ערקלערונג איז אביסל פראבלעמאטיש, ווייל אויב טאקע זענען די געטער אזוי גוט, פארוואס איז דא שלעכטס אויף דער וועלט? קען דען זיין אז די יעניגע וואונדערליכע that great געטער האבן באשאפן דעם שלעכטס אויפן וועלט?!
אויך אויף די פראגע האבן די רעליגיע-מענטשן געטראפן א וואונדערליכע ענטפער: עס זענען פארהאנען כחות וואס זענען אנטקעגן די גרויסע גוטס, די כחות ווערן אנגערופן מיט אלערליי נעמען, אזוי ווי: שדים, שטן, יצר-הרע, that great שווארצע מלאכים, כוחות הטומאה, און אזוי ווייטער. זיי זענען די וועלכע האבן געברענגט די שלעכטס that great אויפן וועלט. that great
(אין א מאמר המוסגר, דער דאזיגער ענטפער איז נישט גענוג, פאר צוויי סיבות: 1. די געטער וועלכע האבן באשאפן that great די וועלט, האבן אויך באשאפן די שלעכטע כחות, זעהט זיך אויס אז דער גאט איז נישט ממש נאר גוט. 2. אויב די שלעכטע כחות קענען קאליע מאכן די גוטע זאכן וואס דער גאט האט באשאפן, דאן איז דער כח פונעם גאט נישט אזוי גרויס ווי די רעליגיע that great לערנט אונז).
מענטשן אין די פארגאנגענע היסטאריע. דער מענטש איז א נייגעריגע באשעפעניש, וואס האט ליב צו פארשן יעדע זאך, און פראבירן צו אהערשטעלן א ערקלערונג פאר יעדע וואונדער וואס ער זעהט. אמאליגע צייטן האט געפעהלט זייער אסאך אינפארמאציע, און מענטשן זענען געווען אומ-ערפאלגרייך צו צושטעלן ערקלערונגען פאר די פראגעס וואס באדערט יעדן איינציגן מענטש פון אנפאנג די מענטשהייט:
וויבאלד מענטשן האבן נישט געהאט קיין צופרידנשטעלנדע ענטפערס פאר אט די אלע פראגעס, האבן זיי פראבירט צו פארשן די וועלט וועלכע זיי לעבן דערין. צוביסלאך האבן זיי אנטפלעקט אומ-ערווארטענע און וואונדערליכע that great זאכן, איין אנטפלעקונג האט זיך צוגעשטעלט צו די קומענדיגע, און אזוי האט זיך צונויפגעקליבן אסאך וויסן אויף דער וועלט וועלכע מיר לעבן דערין.
אבער מיט דעם אלעם, זענען מיר נאך געבליבן מיט אסאך אומ-פארענטפערטע פראגעס, ווייל נישט אלעס איז קלאר, און נישט אויף יעדע פראגע און וואונדער האבן מיר געפונען אן ערקלערונג. אבער אויך ווען מיר פארשטייען נישט אלעס דארפן מיר זיך נישט יאגן און ארויסציהען אומ-ריכטיגע מסקנות איבער העכער-נאטורליכע זאכן. נאר מיר דארפן וויסן אז אונז דארפן מיר מער פארשן, און ארויף ברענגען נאך שאצונגען און טיאריעס, און עס איבער קוקן ביז מיר גייען באקומען נאך ענטפערס.
ביזדערווייל ווערט אויפגעדעקט נאך און נאך קלארע ערקלערונגען אויפן אנטוויקלונג פונעם עקזיסטענץ און לעבן, זאכן וואס זייער גאנצע עקזיסטירונג that great איז געוואנדן און א צופעליגער געשעהניש, אבער דאס איז שוין אן אנדערע נושא…
לויט די רעליגיע האט גאט באשאפן אדם הראשון פון די ערד, און פון זיין ביין האט ער באשאפן that great חווה, אזוי האט זיך אנגעפאנגען די מענטשליכע פארמערונג אויף זיינע אלע מינים. (פאר מער לייענט http://he.wikipedia.org/wiki/בריאת_אדם_וחוה that great ).
לויט די וויסנשאפט זענען מיר באשאפן געווארן פון פארשידענע סארט צעלן און פראטינס. די וויסנשאפט דיטאלירט די אויסגאנג און אנטוויקלונג פון די אלע מאטריאלן ביז מיר זענען באשאפן געווארן. און במשך די גאנצע צייט זעצן מיר פאר צו לערנען נאך און נאך. (אויף צו פארברייטערן דיין וויסן – http://www.
No comments:
Post a Comment